A three-and-a-half-year long legal battle waged by Gisha has led the Israeli Ministry of Defense to reveal the document entitled "Food Consumption in the Gaza Strip – Red Lines". The document includes information about the policy of restricting the entrance of food to the Gaza Strip, which was in effect between 2007 and 2010. Two versions of this document, in the format of PowerPoint presentations, were provided to Gisha over the Sukkot holiday, after the Israeli Supreme Court rejected the state’s appeal against disclosing the document on September 5, 2012. A position paper by Gisha provides a general background for the presentation, an analysis of its content and a description of the legal proceedings that resulted in its publication. We also wish to raise a few important points that we think emerge from the presentation.
Click here to view an unofficial translation of the full presentation
The sharp decrease in the incoming quantities of food products caused supply to be unpredictable and contributed to a significant rise in food prices in Gaza. Nonetheless, Israel’s policy during the period in question did not result in widespread hunger or ongoing shortages of basic food products in the Gaza Strip. According to World Food Programme reports from those years, Gaza merchants reported isolated shortages and difficulties maintaining supplies of basic products such as flour, sugar, dairy products and oil. In addition, the severe economic crisis caused by the closure, particularly by restrictions on the entrance of raw materials and the marketing of goods outside the Strip which led to a rise in the unemployment rate, resulted in increased dependence on aid. Between the second quarter of 2007 and the second quarter of 2008, the rate of unemployment soared by 72% (from 26.4% to 45.4%). A report by the United Nations' Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA) found that the number of Gaza residents receiving humanitarian aid rose from 63% of the population in 2006 to 80% in 2007. The main repercussions of the closure at the time were, as they largely continue to be today, increased poverty, increased dependence on aid and denial of opportunities for economic development, higher education and access to dignified work.
The red lines presentation, prepared in January 2008, summarizes work conducted by the security establishment in cooperation with the Israeli Ministry of Health which analyzed ordinary food consumption by Gaza Strip residents. Throughout the legal battle for publication of the presentation, and in the cover letter sent to Gisha along with the presentations, the Coordinator of Government Activities in the Territories (COGAT) claimed that: "the aforementioned presentations are drafts and have never been used as a basis for implementing civilian policy toward the Gaza Strip". The statement is perplexing considering the fact that the quotas that were set for bringing in goods at the time precisely match some of the quantities evidently calculated over the course of the work done by security and health ministry officials (see details in the position paper).
A look at the data on goods that entered Gaza from Israel immediately after Hamas seized control of the Strip and Israel's tightening of the closure reveals that the quantities that were cleared for entry did not reflect the "red lines" set in the presentation (see table), and were in fact smaller. The calculations made in the presentation led to the conclusion that the "daily humanitarian portion" Gaza’s residents needed would require bringing in 106 trucks from Israel five days per week. In the first year following Hamas’ takeover of the Strip and the tightening of the closure (July 2007 to June 2008), an average of 65 trucks entered each scheduled working day.
In his testimony before the Turkel Commission, COGAT, Major General Eitan Dangot, explained that the quantity of goods brought into the Gaza Strip was restricted also as a result of the firing of rockets at Israel, particularly at the crossings. Without disputing that, we would like to remind that previous documents that were published as a result of Gisha’s work demonstrate that the official policy included restrictions on food that had nothing to do with any direct and immediate security need. One of Gisha's main arguments at the time was that because of periodic closures resulting from escalations in violence, Israel should have increased access for supply of goods on the days the crossings operated normally. This argument was rejected by the Israeli Supreme Court.
The presentation describes a monitoring mechanism for a policy that, in effect, deliberately reduced the standard of living in Gaza. Statements made by politicians and top security officials at the time indicate that the policy was meant to put pressure on Hamas. It had two fundamental tenets: the legal position that after the disengagement and Hamas's takeover of the Strip, Israel had only minimal humanitarian obligations toward Gaza’s residents, and a political-security rationale that indiscriminate pressure on the entire population is a legitimate and effective measure to be implemented in the context of the armed conflict with Hamas.
First and foremost, we note that preventing the transfer of basic items to a civilian population as a means of exerting pressure on political or military actors violates international humanitarian law. Israel, which exercises significant control over the civilian population's access to food, thus bears obligations toward that population. The fact that Egypt did not open a regular and reliable channel for supply of food to Gaza does not detract from Israel's obligations (for a complete analysis of Gisha's position about the legal status of Gaza, see Scale of Control).
These days, it is difficult to find a politician or security expert in Israel who would say that the closure policy of 2007-2010 benefitted Israel politically or in terms of security. For more than two years now, Israel has not imposed any restrictions on the entrance of food to the Gaza Strip. Yet, the two fundamental tenets of the policy, the legal position and the political-security rationale, remain the basis for the current policy, which the security establishment calls "the separation policy". As part of this policy, sweeping and indiscriminate restrictions are placed on the movement of goods and people between Gaza and the West Bank. Once again, some of the restrictions are imposed devoid of a concrete security necessity. The restrictions cause severe damage to the economy and are accompanied by declarations that one of the goals of the policy is to put pressure on the Hamas regime and bolster the Palestinian Authority in the West Bank.
While the security establishment has been forced to disclose documents that bring an old policy up for critical discussion, the current policy remains shrouded in secrecy. It is unclear which political or military actors formulated the "separation policy", what its objectives are and how it is monitored. Misguided policies are destined to fail and to be exposed. The question is whether this time, policy-makers will choose to come out and explain to the public whom they purport to serve how the restrictions on movement currently imposed on Gaza’s residents are determined and how they conform to the legal and moral norms to which Israel considers itself bound.
Gisha's position is that Israel must refrain from imposing restrictions on movement which are not necessary for maintaining security and which disproportionately harm the ability of the civilian population to lead normal lives and engage in economic development.
Recent articles:
-
-
-
יום ד', 17.10.2012
בתום מאבק משפטי בן שלוש שנים וחצי שניהל ארגון גישה, משרד הביטחון חשף את המצגת "צריכת מזון ברצועה – קווים אדומים" הכוללת מידע על מדיניות הגבלת המזון לרצועת עזה שהייתה בתוקף בין 2007 ל-2010. המצגת, שנמסרה בשתי גרסאות של מצגת פאוורפוינט, הגיעה לידי ארגון גישה במהלך חג הסוכות, לאחר שבית המשפט העליון דחה ב-5 בספטמבר את ערעורה של המדינה כנגד פרסום המצגת. לצד המצגת, אנחנו מפרסמים גם נייר עמדה שמכיל רקע כללי למצגת, ניתוח התכנים שלה ותיאור ההליך המשפטי שהביא לבסוף לפרסומה. ברצוננו להעלות כאן כמה נקודות בעלות חשיבות שעולות לדעתנו מעיון בה.
לצפייה במצגות המלאות
הצמצום החד בכמויות המזון שהוכנסו לעזה בעקבות השתלטות חמאס על הרצועה ב-2007 הגביר את חוסר היציבות באספקה ותרם לעלייה משמעותית במחירי המזון. עם זאת, המדיניות הישראלית בתקופה המדוברת לא הביאה לרעב המוני או מחסור מתמשך במוצרי מזון בסיסיים ברצועה. לפי דו"חות של תכנית המזון העולמית (WFP) מאותן שנים, סוחרים בעזה דיווחו על מחסור נקודתי וקושי לתחזק מלאים של מוצרי יסוד כמו קמח, סוכר, מוצרי חלב ושמן. בנוסף, המשבר הכלכלי החמור שגרם הסגר, ובעיקר העלייה באבטלה שהואצה על ידי האיסור על הכנסת חומרי גלם והוצאת סחורות לשווקים חיצוניים, הפכו משפחות רבות ברצועה לתלויות בארגוני סיוע. בין הרבעון השני של 2007 לרבעון השני של 2008 עלה שיעור האבטלה ב-72% (מ-26.4% ל-45.4%). דו"ח של OCHA מצא ששיעור תושבי הרצועה שמקבלים סיוע הומניטרי עלה מ-63% ב-2006 ל-80% ב-2007. ההשלכות העיקריות של מדיניות הסגר היו אז, ובמידה רבה ממשיכות להיות גם היום, החרפה במצב העוני, העמקת התלות בסיוע, וחסימת הזדמנויות לפיתוח כלכלי, להשכלה גבוהה ולתעסוקה.
מצגת הקווים האדומים, שהוכנה בינואר 2008, מסכמת עבודת מטה שנעשתה במערכת הביטחון בשיתוף משרד הבריאות ושחישבה את צריכת המזון הרגילה של תושבי הרצועה. לאורכו של המאבק המשפטי על פרסום המצגות, וגם במכתב שנלווה להן עם מסירתן ל'גישה', טענו במתפ"ש כי "המצגות הנ"ל מהוות טיוטה, ולא שימשו בשום שלב כבסיס ליישום המדיניות האזרחית מול רצועת עזה". קביעה זו תמוהה לאור העובדה שחלק מהכמויות שחושבו בעבודת המטה מופיעות באופן מדויק גם במכסות שנקבעו באותה תקופה להכנסת סחורות שונות לרצועה, כפי שמראה נייר העמדה שפרסמנו.
מבט אל נתוני הכנסת הסחורות מישראל לרצועה מיד אחרי השתלטות חמאס על הרצועה והידוק הסגר מגלה שהכמויות שהורשו לכניסה אליה אכן לא משקפות את הקו האדום שקבעה המצגת (ראו הגרף המצורף). הן היו למעשה נמוכות ממנו. עבודת המטה חישבה ומצאה ש"המנה ההומניטרית היומית" של תושבי רצועת עזה מחייבת הכנסה של 106 משאיות מישראל ביום, חמישה ימים בשבוע, בנוסף לחיטה ודגנים שיוכנסו דרך המסוע במעבר קרני. בשנה הראשונה אחרי השתלטות חמאס על הרצועה והידוק הסגר עליה (מיולי 2007 ועד יוני 2008) הוכנסו לעזה בממוצע 65 משאיות ביום דרך המעברים (ללא מעבר קרני).
בעדותו מול וועדת טירקל הסביר מתאם הפעולות בשטחים, האלוף איתן דנגוט, שכמות הסחורות שהוכנסה לעזה הוגבלה גם על ידי ירי הרקטות אל עבר ישראל ובמיוחד אל המעברים. מבלי לערער על כך, נזכיר שמסמכים קודמים שפורסמו בעקבות הפעילות של 'גישה' הראו שהמדיניות הרשמית כללה הגבלות על הכנסת מזון באופן יזום וללא קשר לאילוץ ביטחוני ישיר ומידי. אחת הטענות של 'גישה' באותה התקופה היתה שבשל סגירתם התכופה של המעברים כתוצאה מן ההסלמה באלימות, על מערכת הביטחון להימנע מלהגביל את כמות הסחורות שהיא מאפשרת להכניס בימים בהם המעברים פתוחים. טענה זו נדחתה על ידי בית המשפט העליון.
המצגות מתארות מנגנון בקרה למדיניות שבפועל דרדרה את רמת חייהם של תושבי הרצועה. מהתבטאויות של פוליטיקאים ובכירים במערכת הביטחון באותן שנים אפשר ללמוד שהיא נועדה להפעיל לחץ על חמאס. המדיניות הזאת נסמכה על שני יסודות: עמדה משפטית שלפיה בעקבות ההתנתקות והשתלטות חמאס על הרצועה ישראל חבה כלפי תושביה חובות הומניטריות מינימאליות בלבד, ורציונל מדיני-ביטחוני שלפיו לחץ חסר הבחנה על כלל האוכלוסייה הוא אמצעי יעיל ולגיטימי במסגרת העימות הצבאי עם חמאס.
בראש ובראשונה, אנו מציינים כי מניעת העברת מוצרי יסוד לאוכלוסייה אזרחית כאמצעי לחץ על גורמים פוליטיים או צבאיים מנוגדת למשפט ההומניטרי הבינלאומי. שליטתה הרבה של ישראל על גישתם של תושבי עזה למזון מטילה עליה חובות מעבר למניעת משבר הומניטרי. העובדה שמצרים לא פתחה ערוצי אספקת מזון סדירים ואמינים לעזה משטחה אינה גורעת מאחריותה של ישראל (ראו ניתוח משפטי מקיף של הסוגיה במסמך "מדד השליטה").
בנוסף, היום קשה למצוא פוליטיקאי או מומחה לביטחון שיטען שמדיניות הסגר של 2007-2010 הועילה לישראל מבחינה מדינית או ביטחונית. כבר למעלה משנתיים שישראל לא מטילה כל הגבלות על הכנסת מוצרי מזון לרצועה. אבל יסודות אותה מדיניות – העמדה המשפטית והרציונל המדיני-ביטחוני – נשארו הבסיס גם למדיניות הנוכחית שבמערכת הביטחון מכנים "מדיניות הבידול", במסגרתה מוטלות הגבלות גורפות וחסרות אבחנה על תנועה של אנשים בין עזה לגדה המערבית ועל מכירת סחורות מעזה בישראל ובגדה. שוב, חלק מההגבלות מוטלות שלא לצורך ביטחוני קונקרטי, תוך גרימת נזק חמור לכלכלה, ובליווי הצהרות על כך שאחת ממטרות המדיניות היא ללחוץ על שלטון החמאס ולסייע לרשות הפלסטינית בגדה המערבית.
בעוד שמערכת הביטחון נאלצת לפרסם מסמכים שמעמידים לביקורת מדיניות ישנה, המדיניות הנוכחית נותרת תחת מעטה של עמימות. לא ברור איזה גורם מדיני או צבאי עיצב את מדיניות הבידול, מהן מטרותיה, ותחת אילו מנגנוני ביקורת היא מופעלת. מדיניות פסולה - סופה להיכשל ולהיחשף. השאלה היא אם קובעי המדיניות יבחרו הפעם לצאת ולהסביר, לציבור שבשמו הם פועלים, על פי מה נקבעות הגבלות התנועה המוטלות היום על תושבי עזה, וכיצד הן עומדות בנורמות המשפטיות והמוסריות להן ישראל רואה עצמה מחויבת.
עמדת 'גישה' היא שעל ישראל להימנע מהגבלות תנועה שאינן הכרחיות לשמירה על הביטחון ושפוגעות באופן בלתי מידתי באפשרותם של תושבי הרצועה לקיים חיים תקינים וליהנות מפיתוח כלכלי.
ألاثنين 17.10.2012
في ختام النضال القانوني الذي قادته جمعية "ﭽيشاه- مسلك" لمدة ثلاث سنوات ونصف السنة، كشفت وزارة الأمن وثيقة "استهلاك الغذاء في القطاع- الخطوط الحمراء"، والتي تقدم معلومات عن سياسة تقييد دخول الأغذية إلى قطاع غزة التي كانت سارية المفعول منذ سنة 2007 وحتى 2010. وصلت الوثيقة، التي تم أرسالها بنسختين بصيغة معروضة (باوربوينت)، إلى جمعية "چيشاه-مسلك" خلال عيد العرش، بعد أن ردت محكمة العدل العليا استئناف الدولة الذي سعى لمنع نشر هذه الوثيقة ، قبل ذلك بيوم. للحصول على المزيد من المعلومات حول المعروضتين، تحليل مضامينها وتفصيل الإجراء القانوني الذي أدى إلى نشرهما، يرجى قراءة ورقة الموقف هذه. في نفس الوقت، نود أن نطرح في هذا السياق بعض النقاط المهمة التي تظهر، حسب رأينا، في هذه الوثائق.
للاطلاع على ترجمة الوثائق
التقليص الحاد في كميات الطعام الداخلة إلى القطاع فاقم حالة الاضطراب في مجال تزويد الغذاء وساهم في رفع أسعار الغذاء ارتفاعا ملحوظا. مع ذلك، تجدر الإشارة إلى أن السياسة الإسرائيلية في الفترة المذكورة لم تؤدي إلى حالة مجاعة أو إلى نقص متواصل في السلع الغذائية الأساسية في قطاع غزة. وبحسب التقارير الصادرة عن برنامج الأغذية العالمي (WFP) في تلك الفترة، فقد بلّغ تجار في غزة عن نقص عيني وعن صعوبة الاحتفاظ بمخزون السلع الغذائية الأساسية مثل القمح والسكر ومنتجات الحليب والزيت. بالإضافة إلى ذلك فإن الأزمة الاقتصادية الخطيرة الناجمة عن الإغلاق، وخاصة سرعة ارتفاع نسبة البطالة ازدادت بسبب المنع على إدخال مواد خام وإخراج بضاعة للأسواق الخارجية، والتي جعلت العديد من العائلات في القطاع مرهونة بما تقدمه مؤسسات الإغاثة من مساعدات. بين الربع الثاني لسنة 2007 والربع الثاني لسنة 2008 ارتفعت نسبة البطالة بـ 72% (من 26.4% إلى 45.4%). أما تقرير OCHA فقد بيّن أن نسبة سكان القطاع الذين يحصلون على مساعدات إنسانية قد ارتفعت من 63% سنة 2006 إلى 80% سنة 2007. العواقب الأساسية لسياسة الإغلاق تمثلت، ولا تزال تتمثل حتى يومنا هذا، في تدهور حالة الفقر، الارتهان أكثر بالمساعدات الإنسانية، وإعاقة فرص التطوير الاقتصادي، والتعليم العالي والعمل.
تُلخص معروضة الخطوط الحمراء التي تم إعدادها في شهر يناير 2008، العمل الذي قامت به هيئة من وزارة الأمن بالتعاون مع وزارة الصحة لاحتساب استهلاك الغذاء العادي لسكان قطاع غزة. وطوال فترة الحراك القانوني من أجل نشر هذه المعروضات، وأيضا في الرسالة التي تم إرفاقها بالملفات عند تسليمها لجمعية "چيشاه-مسلك"، ادعى مكتب منسق أعمال الحكومة في المناطق أن "المعروضات المرفقة هي عبارة عن مسودة ولم يتم استخدامها في أي مرحلة من المراحل كأساس لتطبيق السياسة المدنية مع قطاع غزة". هذا الادعاء يثير الاستغراب لا سيما وأن جزء من الكميات التي تم احتسابها في عمل الوزارة يظهر بكل دقة أيضا في الحصص الفعلية التي تم تحديدها في تلك الفترة لإدخال البضائع المختلفة للقطاع (راجعوا تفصيل ورقة الموقف).
إن مراجعة معطيات إدخال البضائع من إسرائيل إلى قطاع غزة بعد سيطرة حماس على القطاع وإحكام الإغلاق في أعقاب ذلك، تبين أن الكميات التي سُمح بإدخالها لا تعكس في حقيقة الأمر الخط الأحمر الذي تم تحديده في المعروضة (انظروا الشكل 1). في الواقع كانت أقل منه. هيئة العمل حسبت ووجدت أن "الوجبة الإنسانية اليومية" لسكان قطاع غزة توجب إدخال 106 شاحنات من إسرائيل في اليوم، 5 أيام في الأسبوع، بالاضافة الى ادخال قمح وحبوب عبر الحزام الناقل في معبر كارني. في السنة الأولى بعد سيطرة حماس على قطاع غزة وإحكام الإغلاق (من يوليو 2007 وحتى يونيو 2008) أُدخل بالمعدل 65 شاحنة في اليوم (لا يشمل معبر كارني).
وفي شهادته أمام لجنة تيركل، شرح منسق أعمال الحكومة في المناطق، اللواء إيتان دانچوط، أن إدخال البضائع إلى غزة كان محدودا أيضا بسبب إطلاق الصواريخ نحو إسرائيل وخاصة نحو المعابر. دون التشكيك في ذلك ودون التخفيف من حجم هذه التهديدات، نُذكر فقط أن المستندات السابقة التي تم نشرها في أعقاب عمل "چيشاه-مسلك" أظهرت أن السياسة الرسمية شملت فرض قيود عينية على إدخال غذاء دون علاقة بأي اعتبارات أمنية مباشرة وفورية. إحدى ادعاءات "چيشاه-مسلك" في نفس الفترة كانت ان بسبب الإغلاق المتكرر للمعبر نتيجة لتصاعد العنف، على وزارة الأمن بتجنب تقييد كمية البضائع التي يُسمح إدخالها خلال الأيام التي تعمل فيها المعابر. ردت محكمة العدل العليا هذا الادعاء.
تصف المعروضات ايضًا منظومة الرقابة التي تقف وراء السياسة التي دهورت مستوى عيش سكان قطاع غزة بشكل مقصود. ومن التصريحات التي أطلقها الساسة والموظفين الكبار في جهاز الأمن في تلك السنوات يمكن أن نستنتج أنها هدفت لممارسة الضغط على حماس. لقد قامت هذه السياسة على قاعدتين: قاعدة قانونية تفيد أنه في أعقاب انفصال إسرائيل عن غزة وسيطرة حماس على القطاع فإن التزام إسرائيل تجاه سكان غزة أصبح محصورا في الاحتياجات الإنسانية الأساسية فقط، وبأن المنطق السياسي- الأمني الذي يؤمن أن الضغط على كافة شرائح السكان دون تمييز هو أداة فعالة وشرعية في إطار النزاع العسكري مع حماس.
في بادئ ذي بدء، علينا ان نذكر بان منع إدخال منتجات أساسية للسكان المدنيين كأداة ضغط على جهات سياسية او عسكرية يناقض مبادئ القانون الانساني الدولي. كما وأن سيطرة إسرائيل على طريقة حصول سكان القطاع على الغذاء (عبر السيطرة على المعابر والمجالين الجوي والبحري) تفرض عليها واجبات أكبر من تلك التي تلزمها فقط بمنع حدوث أزمة انسانية. أما حول عدم فتح مصر سبل دائمة وآمنة لادخال الغذاء الى غزة فهذا لا ينتقص من مسؤوليات اسرائيل نحو سكان القطاع. (لقراءة تحليل قانوني شامل في هذه القضية يمكن قراءة تقرير مؤشر السيطرة)
بالاضافة الى ذلك، يصعب أن نجد اليوم رجل سياسة أو خبير في القضايا الأمنية يمكن أن يدعي أن سياسة الإغلاق ما بين السنوات 2007-2010 عادت بالنفع على إسرائيل سياسيا أو أمنيا. ومنذ أكثر من سنتين لا تفرض إسرائيل أي قيود على دخول المنتجات الغذائية إلى القطاع. لكن القاعدة الأساسية لنفس السياسة- الموقف القانوني والمنطق السياسي- الأمني- ظلت أيضا الأساس للسياسة الحالية التي يُطلق عليها جهاز الأمن "سياسة الفصل". وفي إطارها يتم فرض قيود شاملة على تنقل الأشخاص والبضائع من غزة إلى الضفة الغربية. مرة أخرى نجد أن بعض القيود تُفرض دون أي داع أمني مباشر وفوري، ملحقة أضرارا جسيمة بالاقتصاد، وتؤكد علنا أن هدف هذه السياسة "الضغط على سلطة حماس ومساعدة السلطة الفلسطينية في الضفة الغربية."
وفيما يضطر جهاز الأمن إلى نشر وثائق تُعرّض السياسة القديمة والفاشلة لسهام النقد، فإن السياسة الحالية تبقى تحت غطاء الضبابية. من غير الواضح أي جهة سياسية أو عسكرية بلورت "سياسة الفصل"، وما هي أهدافها ولأي أجهزة رقابة تخضع. السياسة غير الشرعية مصيرها الفشل والانكشاف. السؤال المطروح هنا هو هل سيختار واضعو السياسات هذه المرة الخروج لشرح سياستهم للجمهور الذي يعملون باسمه، على أي أسس يتم تحديد قيود التنقل المفروضة اليوم على سكان غزة، وكيف تستجيب هذه القيود للأعراف القانونية والأخلاقية التي ترى إسرائيل نفسها ملتزمة بها.
ترى جمعية "چيشاه-مسلك" أن على إسرائيل الامتناع عن فرض القيود على التنقل والتي لا طائل منها في الحفاظ على الأمن والتي تلحق الضرر الجسيم بالسكان المدنيين، أو تمنع سكان القطاع من ممارسة حياتهم بشكل طبيعي وتحقيق التطوير الاقتصادي.
