De bodem is de oplossing: wat heeft welke bodem nodig?
Op een zonnige middag kwamen vernieuwers uit heel de regio naar de Polderij in Maasluis. Deze netwerkbijeenkomst ging verder met ‘Zuid-Holland voedt haar eigen bodem’. Hoofdvraag: Wat kunnen natuurlijke reststromen betekenen voor de kwaliteit van de bodem en aan het sluiten van kringlopen? Wie zijn daarvoor nodig en wat kunnen we organiseren?
Eigenaarschap landbouwer
Wie kan er nu beter over de behoeftes van de bodem vertellen dan een agrariër? Melkveehouder Pieter van der Valk gaf zijn visie op wat moet worden opgepakt in Zuid-Holland. Centraal stond de vraag hoe je als landbouwer eigenaarschap gaat nemen over de transitie. Drie jaar geleden begon Pieter met zijn project in Friesland. Hij richtte een coöperatie Agricycling op die is gegroeid van 8 naar 100 boeren. En ook vijf provincies hebben al aangegeven te willen aansluiten.
Pieter wees op twee belangrijke opgaven: de koolstof- en de mineralenkringloop: “We moeten naar systemen en integraal kijken. Als boer ben je bijna verantwoordelijk voor de mineralenkringloop. We hebben dezelfde opdracht: de zoektocht naar een natuurlijke bron van mineralen. Momenteel is er een tekort aan zink en selenium in ons voedsel, omdat we dat niet terugbrengen naar de bodem. Koolstof brengen we ook niet terug in de bodem. Het stikstofprobleem ontstaat, omdat we dit extern toevoegen d.m.v. kunstmest en krachtvoer.’’
De bodem is de oplossing
De bodem is dé plek om een product te kunnen afbreken en een nieuwe grondstof te kunnen produceren. De landbouw heeft dan ook een unieke positie als ‘recycler’. Maar nu is er één generiek mestbeleid voor alle bodems. Dit is een probleem. Het is belangrijk om te kijken naar welke bodem wat nodig heeft.
Volgens Pieter kan dit alleen autonoom, zodat bestaande belangen uit de ketens geen rol spelen. Dus buiten het bestaande systeem organiseren. Ruimte in de regels is hierbij ook van belang. In het noorden van ons land gebruiken ze hiervoor een route waarbij de afvalstatus van het product af gaat en er onder voorwaarden wordt toegepast.
Collectief optrekken is wel van groot belang. Als we deze aanpak willen borgen, moeten we dat namelijk georganiseerd doen, meent Pieter. Daarom heeft hij Agricycling opgericht. Om te komen tot een ketenpositie is een logistiek netwerk nodig waarbinnen we reststromen terugbrengen naar de bodem.
De ultieme kringloop? Daar zijn we nog niet. Daar brengen we humane feces aan op de landbouwbodem. Dit is nu het grootste gat in de kringloop: 100% van die nutriënten raakt verloren.
Na dit inspirerende verhaal gingen we in groepen uiteen, opgedeeld per bodemsoort. De gesprekken begonnen met op welke bodem de netwerkleden geboren waren: van Goois zand tot Limburgse klei; het kwam allemaal voorbij.
